Home
/
สาระน่ารู้เกี่ยวกับสุขภาพฟัน
/
ฟันผุมีกี่ระยะ? รู้เร็ว รักษาได้ ไม่ต้องถอน
October 22, 2025

ฟันผุมีกี่ระยะ? รู้เร็ว รักษาได้ ไม่ต้องถอน

ฟันผุเป็นปัญหาช่องปากที่พบได้บ่อยในทุกเพศทุกวัย และเป็นเรื่องที่ไม่ควรมองข้าม เพราะหากปล่อยทิ้งไว้โดยไม่ได้รับการรักษาที่ถูกต้อง อาจลุกลามจนถึงขั้นต้องถอนฟันได้ หลายคนอาจยังไม่ทราบว่าฟันผุนั้นมีหลายระยะ ซึ่งแต่ละระยะก็มีอาการและความรุนแรงที่แตกต่างกันไป การเข้าใจถึงกลไกการเกิดฟันผุ อาการในระยะเริ่มต้น ไปจนถึงวิธีการรักษาและการป้องกัน จะช่วยให้เราดูแลสุขภาพช่องปากได้อย่างมีประสิทธิภาพมากขึ้น และสามารถจัดการกับปัญหาฟันผุได้ตั้งแต่เนิ่น ๆ ก่อนที่จะสายเกินไป

ฟันผุในทุกแง่มุม ตั้งแต่สาเหตุ ปัจจัยเสี่ยง อาการที่บ่งบอกในแต่ละระยะ ไปจนถึงแนวทางการรักษาที่ทันสมัย รวมถึงวิธีการป้องกันที่ทุกคนสามารถทำตามได้ง่าย ๆ เพื่อให้คุณมีรอยยิ้มที่สดใสและสุขภาพฟันที่แข็งแรงตลอดไป มาร่วมเรียนรู้และรับมือกับปัญหาฟันผุไปด้วยกัน เพื่อบอกลาการถอนฟันโดยไม่จำเป็น

ฟันผุเกิดจากอะไร

ปัญหาฟันผุไม่ได้เกิดขึ้นเพียงแค่รับประทานขนมหวานเท่านั้น แต่มีสาเหตุที่ซับซ้อนกว่าที่เราคิด การทำความเข้าใจต้นตอของการเกิดฟันผุ จะช่วยให้เราสามารถป้องกันและดูแลสุขภาพช่องปากได้อย่างตรงจุดและมีประสิทธิภาพสูงสุด เพื่อหลีกเลี่ยงความเสียหายที่จะเกิดขึ้นกับฟัน

เชื้อแบคทีเรียในช่องปากเป็นตัวการสำคัญที่ก่อให้เกิดฟันผุ โดยเฉพาะแบคทีเรียชนิด Streptococcus mutans ซึ่งจะทำการย่อยสลายน้ำตาลและคาร์โบไฮเดรตที่ตกค้างอยู่ในปาก ผลลัพธ์จากการย่อยสลายนี้คือการผลิตกรดออกมา ซึ่งกรดเหล่านี้จะค่อย ๆ กัดกร่อนชั้นเคลือบฟัน (Enamel) ให้สึกกร่อนลงไปทีละน้อย หากกระบวนการนี้ดำเนินไปอย่างต่อเนื่องโดยไม่มีการแก้ไข ก็จะทำให้เกิดเป็นรูผุขึ้นบนผิวฟันได้

สาเหตุที่ทำให้เกิดฟันผุ

ฟันผุเริ่มต้นจากการที่แบคทีเรียในช่องปากทำปฏิกิริยากับเศษอาหาร โดยเฉพาะอาหารที่มีน้ำตาลและแป้งสูง เมื่อเราทานอาหารเหล่านี้ แบคทีเรียจะเปลี่ยนน้ำตาลให้เป็นกรด กรดนี้จะไปทำลายแร่ธาตุบนผิวเคลือบฟัน ทำให้เกิดจุดสีขาวขุ่น จากนั้นหากไม่ได้รับการดูแล จะเกิดเป็นโพรงฟันผุตามมานั่นเอง

ปัจจัยเสี่ยงที่ควรระวัง

ปัจจัยหลายอย่างมีส่วนเพิ่มความเสี่ยงให้เกิดฟันผุได้ง่ายขึ้น ไม่ว่าจะเป็นพฤติกรรมการบริโภคอาหารที่มีน้ำตาลสูงและแป้งขัดขาวเป็นประจำ การละเลยการทำความสะอาดช่องปากอย่างถูกวิธี เช่น การแปรงฟันไม่ทั่วถึงหรือไม่ใช้ไหมขัดฟัน รวมถึงการมีน้ำลายไหลน้อย ก็สามารถทำให้เกิดฟันผุได้ง่ายกว่าปกติ เพราะน้ำลายมีหน้าที่ช่วยชะล้างเศษอาหารและปรับสมดุลกรดในช่องปาก

อาการฟันผุในระยะเริ่มต้น

หลายคนมักไม่รู้ตัวว่ากำลังมีฟันผุในระยะเริ่มต้น เนื่องจากอาการอาจยังไม่ชัดเจนหรือไม่มีความเจ็บปวดเลย การหมั่นสังเกตสัญญาณเล็ก ๆ น้อย ๆ ที่เกิดขึ้นในช่องปากจึงเป็นสิ่งสำคัญที่จะช่วยให้เราตรวจพบและเข้ารับการรักษาได้ทันท่วงที ก่อนที่ฟันผุจะลุกลามและสร้างปัญหาที่ใหญ่กว่า

การเข้าใจถึงสัญญาณเตือนเหล่านี้จะช่วยให้คุณสามารถดูแลสุขภาพช่องปากได้ดียิ่งขึ้น และลดโอกาสที่จะต้องเผชิญกับความเจ็บปวดจากการที่ฟันผุลุกลาม การรู้เร็ว รักษาได้เร็ว จึงเป็นกุญแจสำคัญในการรักษาสุขภาพฟันให้แข็งแรง

สัญญาณที่บ่งชี้ว่าฟันเริ่มผุ

สัญญาณแรกเริ่มของฟันผุอาจไม่ใช่ความเจ็บปวด แต่เป็นจุดสีขาวขุ่นหรือสีน้ำตาลอ่อนบนผิวฟัน ซึ่งเป็นผลมาจากการสูญเสียแร่ธาตุของชั้นเคลือบฟัน นอกจากนี้ คุณอาจรู้สึกเสียวฟันเมื่อรับประทานอาหารร้อนจัด เย็นจัด หรือหวานจัด ซึ่งเป็นสัญญาณเตือนว่าชั้นเคลือบฟันเริ่มถูกทำลายไปแล้ว หากพบอาการเหล่านี้ควรรีบไปพบทันตแพทย์เพื่อตรวจวินิจฉัย

วิธีการตรวจสอบอาการด้วยตัวเอง

คุณสามารถตรวจสอบอาการฟันผุเบื้องต้นด้วยตัวเองได้ง่าย ๆ โดยการใช้ลิ้นสัมผัสบริเวณผิวฟัน หากรู้สึกว่ามีรอยขรุขระ หรือมีฟันที่รู้สึกแตกต่างจากซี่อื่น ๆ อาจเป็นสัญญาณของการผุ นอกจากนี้ ลองใช้กระจกส่องดูบริเวณฟันแต่ละซี่ หากพบจุดดำ คล้ำ หรือมีรอยบุ๋ม ก็อาจบ่งชี้ถึงการเกิดฟันผุได้ แต่การยืนยันที่แม่นยำที่สุดคือการไปพบทันตแพทย์

ฟันผุมีกี่ระยะ

ฟันผุไม่ได้เกิดขึ้นและคงสภาพอยู่เช่นนั้น แต่จะมีการพัฒนาและลุกลามไปตามระยะต่าง ๆ ซึ่งแต่ละระยะก็ต้องการการรักษาที่แตกต่างกัน การเข้าใจว่าฟันผุมีกี่ระยะ จะช่วยให้เราตระหนักถึงความสำคัญของการรักษาตั้งแต่เนิ่น ๆ และหลีกเลี่ยงการรักษาที่ซับซ้อนและมีค่าใช้จ่ายสูง

ตั้งแต่ระยะเริ่มต้นที่ยังไม่แสดงอาการชัดเจน ไปจนถึงระยะรุนแรงที่อาจส่งผลกระทบต่อทั้งช่องปาก การรู้ถึงความคืบหน้าของฟันผุจะช่วยให้คุณตัดสินใจเข้ารับการรักษาได้ถูกเวลา และรักษาฟันซี่โปรดไว้กับตัวได้นานที่สุด

ระยะแรกถึงระยะรุนแรง

การรักษาในแต่ละระยะ

การรักษาฟันผุจะขึ้นอยู่กับระยะความรุนแรงของโรค ในระยะเริ่มต้นที่ยังเป็นเพียงจุดขาวขุ่น ทันตแพทย์อาจแนะนำให้ใช้ยาสีฟันหรือน้ำยาบ้วนปากที่มีฟลูออไรด์เข้มข้น เพื่อช่วยคืนแร่ธาตุให้กับฟัน แต่หากฟันผุลึกไปถึงชั้นเคลือบฟันหรือเนื้อฟันแล้ว การอุดฟันจะเป็นวิธีการรักษาที่เหมาะสมที่สุดเพื่อกำจัดเนื้อฟันที่ผุออกและป้องกันไม่ให้ผุลุกลามต่อไป

สำหรับฟันผุที่ลุกลามไปถึงโพรงประสาทฟัน การรักษารากฟันจะเข้ามามีบทบาทสำคัญ เพื่อกำจัดเชื้อแบคทีเรียและการอักเสบภายในโพรงประสาทฟันออกไปและรักษาฟันซี่นั้นไว้ แต่ในกรณีที่ฟันผุรุนแรงมากจนไม่สามารถรักษาได้ด้วยวิธีอื่น หรือมีการติดเชื้อที่รุนแรงจนถึงขั้นมีฝี การถอนฟันก็อาจเป็นทางเลือกสุดท้ายเพื่อป้องกันไม่ให้เชื้อลุกลามไปส่วนอื่น ๆ ของร่างกาย.

วิธีการรักษาฟันผุ

เมื่อตรวจพบว่ามีฟันผุ สิ่งสำคัญคือการเข้ารับการรักษาที่ถูกต้องและเหมาะสมกับระยะของฟันผุนั้น ๆ การรักษาที่รวดเร็วและแม่นยำจะช่วยหยุดยั้งการลุกลามของโรค และช่วยให้ฟันของคุณกลับมาแข็งแรงใช้งานได้ตามปกติอีกครั้ง โดยมีวิธีการรักษาที่หลากหลายให้เลือก

ทันตแพทย์จะทำการประเมินสภาพฟันและเลือกวิธีการรักษาที่ดีที่สุดสำหรับคุณ เพื่อให้มั่นใจว่าคุณจะได้รับการดูแลที่เหมาะสม และสามารถรักษาฟันซี่ที่มีปัญหาไว้ได้อย่างยาวนานที่สุด

การรักษาที่ไม่ต้องนำฟันออก

ในระยะเริ่มต้นที่ฟันผุยังไม่เป็นรูชัดเจน หรือเป็นเพียงจุดสีขาวขุ่น ทันตแพทย์อาจแนะนำการรักษาแบบไม่ถอนฟัน เช่น การใช้ฟลูออไรด์ชนิดเข้มข้นทาที่ผิวฟัน ซึ่งฟลูออไรด์จะช่วยเสริมสร้างความแข็งแรงของเคลือบฟัน และช่วยให้ฟันกลับมามีแร่ธาตุที่ดีขึ้น เป็นการหยุดยั้งกระบวนการผุและป้องกันไม่ให้เกิดรูผุต่อไป

การอุดฟันและประเภทวัสดุที่ใช้

การอุดฟันคือการกำจัดเนื้อฟันผุออกไป แล้วใช้วัสดุเติมเข้าไปในช่องฟันที่ถูกกำจัดออกไป เพื่อคืนรูปร่างและการใช้งานของฟันให้กลับมาเป็นปกติ วัสดุที่ใช้อุดฟันมีหลายประเภท เช่น อมัลกัม (Amalgam) ซึ่งเป็นวัสดุโลหะที่มีความแข็งแรง ทนทาน และมีราคาไม่แพง หรือคอมโพสิตเรซิน (Composite Resin) ซึ่งเป็นวัสดุสีเหมือนฟัน ทำให้ดูเป็นธรรมชาติมากขึ้น และนิยมใช้ในการอุดฟันหน้า หรือฟันที่ต้องการความสวยงาม นอกจากนี้ยังมีวัสดุอื่น ๆ เช่น ทองหรือพอร์ซเลน ซึ่งมักใช้ในกรณีที่ต้องการความทนทานเป็นพิเศษ หรือสำหรับฟันซี่ใหญ่ ๆ

วิธีป้องกันฟันผุอย่างมีประสิทธิภาพ

การป้องกันย่อมดีกว่าการรักษาเสมอ โดยเฉพาะเรื่องของฟันผุที่สามารถป้องกันได้ด้วยวิธีง่าย ๆ ในชีวิตประจำวัน การดูแลสุขภาพช่องปากอย่างสม่ำเสมอและถูกต้องเป็นหัวใจสำคัญที่จะช่วยให้ฟันของคุณแข็งแรง ปลอดภัยจากปัญหาฟันผุ และมีรอยยิ้มที่มั่นใจ

การสร้างพฤติกรรมที่ดีเหล่านี้จะช่วยลดความเสี่ยงของการเกิดฟันผุได้อย่างมาก และยังส่งผลดีต่อสุขภาพช่องปากโดยรวมอีกด้วย ทำให้คุณไม่ต้องกังวลกับความเจ็บปวดหรือค่าใช้จ่ายในการรักษาฟันที่ผุ

การบำรุงสุขภาพฟันให้แข็งแรง

การแปรงฟันอย่างน้อยวันละสองครั้งด้วยยาสีฟันผสมฟลูออไรด์ เป็นพื้นฐานสำคัญในการป้องกันฟันผุ ควรแปรงฟันให้ถูกวิธีและทั่วถึงทุกซี่ รวมถึงการใช้ไหมขัดฟันทุกวันเพื่อกำจัดเศษอาหารและคราบจุลินทรีย์ที่ติดอยู่ตามซอกฟันซึ่งแปรงสีฟันเข้าไม่ถึง นอกจากนี้ การใช้น้ำยาบ้วนปากที่มีฟลูออไรด์ยังช่วยเพิ่มการปกป้องอีกชั้นหนึ่ง

อาหารและพฤติกรรมที่ช่วยลดความเสี่ยง

ลดการบริโภคอาหารและเครื่องดื่มที่มีน้ำตาลสูง โดยเฉพาะน้ำอัดลม ลูกอม และขนมหวานต่าง ๆ เพราะน้ำตาลเป็นอาหารของแบคทีเรียที่ก่อให้เกิดฟันผุ เลือกรับประทานอาหารที่มีประโยชน์ เช่น ผัก ผลไม้ และผลิตภัณฑ์นม ซึ่งช่วยเสริมสร้างความแข็งแรงของฟันและกระดูก นอกจากนี้ ควรหลีกเลี่ยงการเคี้ยวน้ำแข็งหรือกัดของแข็ง ๆ ที่อาจทำให้ฟันแตกหรือเสียหายได้ และควรไปพบทันตแพทย์เพื่อตรวจสุขภาพฟันเป็นประจำทุก 6 เดือน เพื่อตรวจหาความผิดปกติและทำความสะอาดฟัน

ผลเสียของการปล่อยให้ฟันผุลุกลาม

หลายคนอาจคิดว่าฟันผุเป็นเพียงปัญหาเล็กน้อย แต่ในความเป็นจริงแล้ว หากปล่อยทิ้งไว้โดยไม่ได้รับการรักษา ฟันผุสามารถลุกลามและนำไปสู่ผลเสียร้ายแรงต่อสุขภาพช่องปากและสุขภาพโดยรวมได้มากกว่าที่คิด

การละเลยปัญหาฟันผุไม่ได้ส่งผลกระทบแค่กับฟันซี่นั้น แต่ยังสามารถสร้างปัญหาต่อเนื่องไปยังส่วนอื่น ๆ และอาจนำไปสู่ภาวะแทรกซ้อนที่รุนแรงและอันตรายถึงชีวิตได้ในบางกรณี

ผลกระทบต่อสุขภาพช่องปาก

เมื่อฟันผุลุกลามไปเรื่อย ๆ ความเสียหายจะขยายตัวไปในวงกว้าง ทำให้เกิดอาการปวดฟันที่รุนแรงและต่อเนื่อง การติดเชื้ออาจแพร่กระจายไปยังเหงือกและกระดูกขากรรไกร ทำให้เกิดอาการเหงือกอักเสบหรือเป็นหนอง ซึ่งอาจทำให้ฟันโยกและนำไปสู่การสูญเสียฟันในที่สุด นอกจากนี้ การที่ฟันบางซี่ถูกทำลาย อาจส่งผลต่อการบดเคี้ยวอาหาร ทำให้การย่อยอาหารมีปัญหาตามมา

ภาวะแทรกซ้อนที่อาจเกิดขึ้น

หากการติดเชื้อจากฟันผุไม่ได้รับการรักษาอย่างทันท่วงที เชื้อแบคทีเรียอาจแพร่กระจายไปตามกระแสเลือดไปยังส่วนอื่น ๆ ของร่างกาย เช่น หัวใจ สมอง หรือปอด ซึ่งสามารถนำไปสู่ภาวะติดเชื้อในกระแสเลือด (Sepsis) ซึ่งเป็นภาวะที่อันตรายถึงชีวิตได้ นอกจากนี้ ฟันผุที่รุนแรงยังอาจส่งผลกระทบต่อคุณภาพชีวิตโดยรวม ทำให้เกิดอาการปวดเรื้อรัง การพูดและการรับประทานอาหารลำบาก และอาจส่งผลต่อความมั่นใจในรอยยิ้ม

บทบาทของทันตแพทย์ในการดูแลฟันผุ

แม้ว่าการดูแลสุขภาพช่องปากด้วยตัวเองจะเป็นสิ่งสำคัญ แต่บทบาทของทันตแพทย์ก็เป็นสิ่งที่ขาดไม่ได้ในการป้องกัน ตรวจวินิจฉัย และรักษาฟันผุ ทันตแพทย์คือผู้เชี่ยวชาญที่จะช่วยให้คุณมีสุขภาพฟันที่ดีอย่างยั่งยืน

การเข้าพบทันตแพทย์เป็นประจำ ไม่ใช่แค่การรักษาเมื่อมีอาการฟันผุเท่านั้น แต่ยังเป็นการป้องกันปัญหาที่อาจเกิดขึ้นในอนาคต ทำให้คุณมั่นใจได้ว่าสุขภาพช่องปากของคุณอยู่ในความดูแลของผู้เชี่ยวชาญ

คำแนะนำจากทันตแพทย์

ทันตแพทย์จะให้คำแนะนำเฉพาะบุคคลเกี่ยวกับการดูแลสุขภาพช่องปากที่เหมาะสมกับคุณ ตั้งแต่เทคนิคการแปรงฟัน การใช้ไหมขัดฟัน การเลือกยาสีฟัน ไปจนถึงคำแนะนำด้านโภชนาการที่จะช่วยลดความเสี่ยงของฟันผุ นอกจากนี้ ทันตแพทย์ยังสามารถแนะนำผลิตภัณฑ์ดูแลช่องปากที่เหมาะสมกับสภาพฟันและเหงือกของคุณ เพื่อให้การดูแลเป็นไปอย่างมีประสิทธิภาพสูงสุด

การตรวจฟันตามกำหนด

การตรวจสุขภาพฟันเป็นประจำทุก 6 เดือน หรือตามที่ทันตแพทย์นัดหมาย เป็นสิ่งสำคัญอย่างยิ่งในการตรวจหาฟันผุในระยะเริ่มต้น ซึ่งเป็นระยะที่ยังสามารถรักษาได้ง่ายและไม่ต้องถอนฟัน การตรวจฟันเป็นประจำยังรวมถึงการขูดหินปูน ซึ่งเป็นการกำจัดคราบจุลินทรีย์และหินปูนที่สะสม ซึ่งเป็นสาเหตุหลักของการเกิดฟันผุและโรคเหงือก การทำเช่นนี้ช่วยให้ฟันและเหงือกของคุณมีสุขภาพดีอยู่เสมอ

คำถามที่พบบ่อย (FAQ)

หากคุณยังมีข้อสงสัยเกี่ยวกับฟันผุ เราได้รวบรวมคำถามที่พบบ่อยพร้อมคำตอบจากผู้เชี่ยวชาญ เพื่อให้คุณได้รับข้อมูลที่ครบถ้วนและถูกต้อง

ฟันผุเป็นปัญหาที่สามารถป้องกันและรักษาได้ หากเรามีความรู้ความเข้าใจและดูแลสุขภาพช่องปากอย่างถูกวิธี อย่ารอช้าให้ฟันผุลุกลามจนยากเกินแก้ไข การดูแลฟันที่ดีตั้งแต่วันนี้ จะช่วยให้คุณมีรอยยิ้มที่สวยงามและสุขภาพดีไปอีกนานแสนนาน

แหล่งอ้างอิง

บทความนี้ตรวจสอบโดย

หมอบิว Anytooth2
ทพ.รัชชย ชยางศุ (หมอบิว)
Dr. Ratchaya Chayangsu
ทันตแพทยศาสตรบัณฑิต มหาวิทยาลัยขอนแก่น
วิทยาศาสตรมหาบัณฑิต สาขาวิชาทันตกรรมบูรณะเพื่อความสวยงามและทันตกรรมรากเทียม จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย
Preceptorship Program in Advance Implantology, University of California Los Angeles (UCLA), School of Dentistry, USA
Certificate in Invisalign Accreditation
Esthetic & Implant Dentist

นัดหมายทัตแพทย์ Anytooth
ให้คำปรึกษาฟรี!

นัดหมายทำฟัน
หมอบิว Anytooth

ทพ.รัชชย ชยางศุ (หมอบิว)