วิธีดูแลฟันปลอมแบบถอดได้ให้อยู่ทนนานและปลอดภัย

ฟันปลอมแบบถอดได้ (Removable Dentures) เป็นทางเลือกสำคัญที่ช่วยทดแทนการสูญเสียฟันแท้ ช่วยให้ผู้ใช้สามารถบดเคี้ยวอาหาร พูดได้ชัดเจนขึ้น และเสริมสร้างความมั่นใจ แต่การดูแลฟันปลอมไม่ถูกวิธีอาจนำไปสู่ปัญหาใหญ่ได้ ไม่ว่าจะเป็น กลิ่นปาก เหงือกอักเสบ การติดเชื้อราในช่องปาก (Candidiasis) หรือแม้กระทั่งทำให้ ฟันปลอมหลวม หรือชำรุด การ ทำความสะอาดฟันปลอม อย่างถูกสุขลักษณะจึงเป็นสิ่งจำเป็นสูงสุด เพื่อป้องกันการสะสมของคราบจุลินทรีย์และแบคทีเรีย ซึ่งส่งผลดีต่อทั้งสุขภาพฟันปลอมและ สุขภาพเหงือก ของผู้สวมใส่

วิธีล้างและทำความสะอาดฟันปลอมอย่างถูกต้อง

การทำความสะอาดฟันปลอมควรทำเป็นประจำทุกวัน โดยมีขั้นตอนดังนี้:

1. ล้างหลังมื้ออาหาร: ทุกครั้งหลังรับประทานอาหาร ควรถอดฟันปลอมออกมาล้างผ่านน้ำสะอาด เพื่อขจัดเศษอาหารที่ติดอยู่ ไม่ควรปล่อยทิ้งไว้เพราะจะกลายเป็นแหล่งสะสมของแบคทีเรีย
2. แปรงฟันปลอม: อย่างน้อยวันละ 1 ครั้ง (แนะนำก่อนนอน) ควรถอดฟันปลอมออกมาแปรงทำความสะอาด ควรใช้ แปรงฟันปลอม (Denture Brush) ที่มีขนแปรงนุ่ม หรือแปรงสีฟันขนนุ่มทั่วไป
3. ข้อควรระวังขณะแปรง: ขณะแปรงควรหาผ้านุ่มๆ หรืออ่างน้ำรองไว้ ป้องกันกรณีฟันปลอมตกหล่นและแตกหัก
4. ห้ามใช้ยาสีฟัน: ไม่ควรใช้ยาสีฟันทั่วไปแปรงฟันปลอม เพราะมีสารขัดฟันที่หยาบเกินไป (Abrasives) ซึ่งจะทำให้ผิวฟันปลอมเป็นรอยขีดข่วน และกลายเป็นที่สะสมของเชื้อโรคได้ง่ายขึ้น

การเลือกน้ำยาทำความสะอาดและอุปกรณ์ดูแลฟันปลอม

• ผลิตภัณฑ์ทำความสะอาด: ควรใช้ผลิตภัณฑ์สำหรับ ทำความสะอาดฟันปลอม โดยเฉพาะ เช่น น้ำยาล้างฟันปลอม หรือสบู่อ่อนๆ (เช่น สบู่เหลวเด็ก) ในการแปรง
• เม็ดฟู่แช่ฟันปลอม: สัปดาห์ละ 2-3 ครั้ง หรือตามคำแนะนำข้างผลิตภัณฑ์ ควร แช่ฟันปลอม ในน้ำยาหรือ เม็ดฟู่แช่ฟันปลอม (Denture Cleansing Tablets) เพื่อฆ่าเชื้อแบคทีเรียและเชื้อราที่การแปรงเข้าไม่ถึง และช่วยขจัดคราบฝังแน่น
• ข้อห้าม: ห้ามใช้น้ำร้อนจัดหรือน้ำต้มในการแช่หรือล้างฟันปลอม เพราะจะทำให้ฟันปลอมบิดเบี้ยว เสียรูปทรง และห้ามใช้สารฟอกขาว (Bleach) เพราะจะกัดกร่อนวัสดุและทำให้สีซีดจาง

ข้อควรระวังเมื่อใส่หรือถอดฟันปลอม

การใส่หรือถอดฟันปลอมต้องทำอย่างระมัดระวัง โดยใช้มือค่อยๆ ดันฟันปลอมเข้าที่หรือถอดออกตามแนวที่ถูกต้อง ห้ามใช้ฟันกัดหรือขบเพื่อให้ฟันปลอมเข้าที่ เพราะอาจทำให้ตะขอหรือฐานฟันปลอมหักเสียหายได้ หากรู้สึกว่า ฟันปลอมหลวม หรือคับเกินไป ไม่ควรพยายามดัดแปลงเองเด็ดขาด แต่ควรไปพบทันตแพทย์

‍

‍

วิธีเก็บรักษาฟันปลอมให้คงรูปและอยู่ได้นาน

สิ่งสำคัญที่สุดคือ ห้ามปล่อยให้ฟันปลอมแห้ง

ในช่วงเวลากลางคืน ควรถอดฟันปลอมออกเพื่อให้เหงือกได้พักผ่อน หลังจากทำความสะอาดแล้ว ให้นำฟันปลอม แช่ฟันปลอม ไว้ในภาชนะที่มีน้ำสะอาด หรือน้ำยาแช่ฟันปลอม ห้ามปล่อยทิ้งไว้ในที่แห้ง หรือห่อด้วยทิชชู่ เพราะจะทำให้ฟันปลอมแห้งกรอบ บิดเบี้ยว และแตกหักได้ง่าย

การดูแลสุขภาพช่องปากควบคู่เมื่อใส่ฟันปลอม

แม้จะไม่มีฟันแท้เหลืออยู่ หรือเหลือน้อย แต่การดูแล สุขภาพเหงือก เพดานปาก และลิ้น ยังคงสำคัญมาก ควรใช้แปรงสีฟันขนนุ่มแปรงเหงือกและเพดานปากเบาๆ วันละ 2 ครั้ง (เช้า-เย็น) เพื่อเป็นการนวด กระตุ้นการไหลเวียนโลหิต และกำจัดคราบจุลินทรีย์ ซึ่งจะช่วยให้เหงือกมีสุขภาพดีและรองรับฟันปลอมได้แน่นขึ้น

แนะนำการไปพบทันตแพทย์เพื่อตรวจเช็กฟันปลอมเป็นประจำ

ควรไปพบทันตแพทย์ทุก 6 เดือน ถึง 1 ปี เพื่อตรวจสุขภาพช่องปากโดยรวม และตรวจเช็กสภาพฟันปลอม เมื่อใช้งานไปนานๆ สันเหงือกอาจยุบตัวลง ทำให้ ฟันปลอมหลวม ไม่พอดี ทันตแพทย์จะสามารถแก้ไขหรือปรับแต่งฟันปลอมให้กลับมาใช้งานได้ดีดังเดิม หรือพิจารณาทำฟันปลอมชิ้นใหม่เมื่อถึงเวลาที่เหมาะสม

FAQ (คำถามที่พบบ่อย)

ฟันปลอมต้องล้างบ่อยแค่ไหน?
‍ควรถอดล้างน้ำเปล่าหลังมื้ออาหารทุกมื้อ และแปรงทำความสะอาดด้วยผลิตภัณฑ์สำหรับฟันปลอมอย่างน้อยวันละ 1 ครั้ง (ก่อนนอน) และควรแช่ฟันปลอมในน้ำสะอาดทุกคืน

ใช้ยาสีฟันกับฟันปลอมได้หรือไม่?
‍ไม่ได้เด็ดขาด ยาสีฟันมีความหยาบเกินไป จะทำให้ผิวฟันปลอมเป็นรอยขีดข่วน ทำให้เชื้อโรคและคราบสีเกาะติดง่ายขึ้น ส่งผลให้เกิด กลิ่นปาก และทำความสะอาดยาก

อาการผิดปกติที่ควรพบแพทย์ทันทีเมื่อใช้ฟันปลอม?
‍หากมีอาการเจ็บเหงือก เป็นแผลในช่องปาก ฟันปลอมหลวมอย่างเห็นได้ชัด ฟันปลอมแตกหัก หรือมีกลิ่นปากรุนแรงแม้จะทำความสะอาดดีแล้ว ควรรีบไปพบทันตแพทย์ทันที

แหล่งอ้างอิง

• โรงพยาบาลยันฮี
• โรงพยาบาลจุฬาลงกรณ์ สภากาชาดไทย
• Smile Focus Dental Clinic
• เพ็ชรา คลินิกทันตกรรม

‍